Żagań był miejscowością, gdzie stacjonowały jednostki niemieckie (obecne koszary są ich spuścizną), jednakże bardziej zasłynął z tego, iż był tu umiejscowiony Stalag Luft 3, w którym odbyła się sławna Wielka Ucieczka, oraz gdzie nakręcono wiele odcinków Czterech Pancernych. Mimo to niewielu ludzi, w tym nawet mieszkańców Żagania wie, że podczas ostatniej wojny w zakładzie zbudowanym na północno-wschodnim skraju miasta montowano czołgi przeciwlotnicze. (Obecnie znajduje się tam siedziba hurtowni mięsnej, sporo ruin oraz wielkie pola uprawne.)

Parada czołgów w centrum miasta.

8 czerwca 1944 roku stacjonujący w Sagan (Żagań) 15. Panzer Ersatz Abteilung (batalion zapasowy czołgów)otrzymał rozkaz utworzenia tzw. Kommando Ostbau-Sagan. Dowódcą tej jednostki został porucznik Rolf Fitzner, a odpowiedzialność za produkcję pojazdów powierzono porucznikowi grafowi von Seherr-Thoss. W początkowym okresie działalności w Ostbau-Sagan pracowało 80 ludzi. Już 27 lipca 1944 roku odbyło się na poligonie próbne strzelanie ze zmontowanych w Żaganiu czołgów przeciwlotniczych Wirbelwind (wibrujący wiatr) i Ostawind (wschodni wiatr). Do pracy nad konstrukcją tych czołgów powołano w zakładzie Ostbau-Sagan specjalny zespół konstrukcyjni-produkcyjny. Nad całością przedsięwzięcia nadzór sprawował generalny inspektor wojsk pancernych generał pułkownik Guderian.

Wirbelwind - jeden z dwóch oryginalnych czołgów przeciwlotniczych produkowanych w Żaganiu.

Czołgi przeciwlotnicze Wirbelwind montowano na podwoziu czołgu PzKpfw IV, w którym dokonywano niewielkich przeróbek. Następnie wyposażane były w działa 2 cm Flakvierling 38 (poczwórnie sprzężone). Wieże i jej elementy wytwarzano we Wiedniu, Muhlheim, Teplicach i Wrocławiu. W Żaganiu wykonywano całkowity montaż czołgu wraz z wyposażeniem. Czołg ten ważył 22 tony, a załoga składała się z pięciu osób. W zakładzie Ostbau-Sagan wyprodukowano 105 egzemplarzy tej maszyny. Pierwsza partia czołgów Wirbelwind (22 sztuki)została skierowana na front w sierpniu 1944 roku. Głównym ich zadaniem była osłona związków pancernych przed atakami z powietrza. Używane były również do zwalczania celów naziemnych. Kierowano je głównie na front zachodni, gdzie początkowo zadały dotkliwe straty siłom powietrznym USA i Wielkiej Brytanii. W pierwszej kolejności trafiły one do dywizji pancernych Waffen SS, a później także do dywizji pancernych Wehrmachtu.

Ostwind - kolejny czołg przeciwlotniczy produkowany w Żaganiu.

Montowane w Ostbau-Sagan czołgi przeciwlotnicze były ciągle modernizowane. We wrześniu 1944 roku wykonano próby strzelania z działek 3 cm Flak 103/108 "Jaboschrek". Już w listopadzie rozpoczęto pracę nad zmodyfikowaną wersją czołgu przeciwlotniczego Ostwind II. W grudniu 1944 roku zakłady opuścił setny seryjny Wirbelwind. W styczniu kolejnego roku z powodu zbliżania się frontu do Żagania zakład Ostbau-Sagan został przeniesiony do Teplic w Czechach. Obok Wirbelwindów w marcu 1944 roku zbudowano prototyp nowego czołgu przeciwlotniczego Ostwind na podwoziu standardowego czołgu PzKpfw IV Ausf. J. Dokumentacja techniczna zostala opracowana w zakładzie Ostbau-Sagan. Uzbrojony był on w działka 3,7 cm Flak 43 kalibru 37 mm (wersję tę nazywano potocznie Ausfuhrung Ostbau-Sagan). Czołg ten ważył 25 ton, a załoga składała się z siedmiu osób. Przeszedł on pomyślnie próby ogniowe w czerwcu 1944 roku. We wrześniu został skierowany do jednostki frontowej. Brał udział w ofensywie w Ardenach w składzie 1. Dywizji Pancernej SS "Leibstandarte SS Adolf Hitler" i nieuszkodzony powrócił po jej zakończeniu do zakładu w Żaganiu. Z powodu trudności materiałowych montaż tej wersji czołgu przeciwlotniczego rozpoczęto w zakładach zbrojeniowych w Duisburgu.

W listopadzie 1944 roku w żagańskim zakładzie powstał następny prototyp czołgu przeciwlotniczego o nazwie Zerstörer 45. Uzbrojony został on w poczwórnie sprzężone działka3 cm Flakvierling MK 103/Mk 108 kalibru 30 mm. Do grudnia 1944 roku wykonano dwa pojazdy tego prototypu, a w roku 1945 pięć pojazdów. Następnym prototypem zbudowanym w Ostbau-Sagan w styczniu 1945 roku był czołg przeciwlotniczy Ostwind II uzbrojony w podwójnie sprzężone działko 3,7 cm Flakzwilling 44. Czołg ten nie był montowany seryjnie. Żagań był znaczącym ośrodkiem produkującym uzbrojenie dla armii niemieckiej w okresie 2 wojny światowej. Położony z dala od większych centrów przemysłowych Niemiec, nie był więc tak narażony na bombardowania jak inne miasta. Ponadto w Żaganiu była duża koncentracja obozów jenieckich, co powodowało, że na miejscu dysponowano tanią siłą roboczą. Na terenie przylegającym do zakładu od strony północnej znajdował się duży obóz jeniecki, w którym przebywali jeńcy Armii Czerwonej (obecnie znajdują się tam pola uprawne). Byli oni głównie zatrudnieni na lotnisku w pobliżu Starej Koperni (obecnie Tomaszowo). Ale nie można wykluczyć, że zatrudniano ich także przy budowie, a później przy montażu czołgów w zakładzie Ostbau-Sagan. Istnienie tego obozu do tej pory okryte jest tajemnicą. Z informacji uzyskanych od byłych niemieckich mieszkańców Żagania wiadomo, że obok obozu znajdował się cmentarz, w którym grzebano zmarłych jeńców. Lokalizacji tego cmentarza do dzisiaj nie udało się ustalić.

Na terenie przylegającym do zakładu od strony miasta zlokalizowano obóz jeniecki dla oficerów lotnictwa amerykańskiego - filię Stalagu Luft 3 nazywaną potocznie "Belarią". Decyzję o stopniowym przeniesieniu całego obozu na to miejsce podjęto po słynnej Wielkiej Ucieczce (23/24.03.1944) z obozu Stalag Luft 3, który był zlokalizowany na południowym skraju miasta. Wybór tego miejsca, koło zakładu Ostbau-Sagan, nie był przypadkowy. Teren, na który postanowiono go przenieść nie nadawał się do drążenia podziemnych tuneli (podmokła i gliniasta gleba). Szybkie zbliżanie frontu do Żagania uniemożliwiło zrealizowanie do końca tego planu, a 27 stycznia 1945 roku ewakuowano wszystkich jeńców z obozu Luft 3 na zachód. Jednakże sam fakt istnienia na obrzeżu zakładu Ostbau-Sagan obozu jenieckiego z alianckich sił powietrznych zapewniał ochronę przed bombardowaniami. Do dzisiaj w zbiorach muzealnych zachowały się 2 egzemplarze Wirbelwindów. Jeden z nich znajduje się w bazie armii kanadyjskiej w Bergen (Niemcy), a drugi w zbiorach BWM w Koblencji.